Ο ΧΡΟΝΟΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΣΗΣ ΤΟὙ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΥ (ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ) - Η σωστή θέση πάνω στο ζήτημα του εντοπισμού του χρόνου της συντελείας και της εξέτασης των σημείων των καιρών.

 

3) Η σωστή θέση πάνω στο ζήτημα του εντοπισμού του χρόνου της συντελείας και της εξέτασης των σημείων των καιρών.

Η πατερική εσχατολογική διδασκαλία βασίζεται σε σχετικά αγιογραφικά χωρία. Και το ζήτημα της εξέτασης των σημείων των καιρών τέθηκε απ’ τον ίδιο τον Κύριο. Οι Πατέρες δεν θα μπορούσαν να το αγνοήσουν. Έπρεπε να διασαφηνίσουν ποια είναι η ενδεδειγμένη στάση που θα έπρεπε να ακολουθήσουν οι Χριστιανοί πάνω σε αυτό το ζήτημα. Και αυτό έκαναν. Ο Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων σημειώνει χαρακτηριστικά. « Οὐ γάρ ἱστορία παρελθόντων ἐστί πραγμάτων, ἀλλά προφητεία μελλόντων, καί πάντως ἡξόντων. Οὐχ ἡμῶν προφητευόντων ( ἀνάξιοι γάρ ), ἀλλά τῶν γεγραμμένων εἰς μέσον προσφερομένων καί λεγομένων τῶν σημείων. Βλέπε σύ, τίνα μέν γέγονεν ἤδη, τίνα δέ ἔτι λείπει, καί ἀσφαλίζου σεαυτόν » (Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Κατήχησις ΙΕ, Δ΄, P.G. 33, 876 και Ε.Π.Ε. 2, σελ. 128)

Ο Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων αναφέρει τρεις διαφορετικές στάσεις πάνω στο ζήτημα της εξέτασης των σημείων των καιρών και της προσπάθειας προσδιορισμού του χρόνου της συντελείας.

Η πρώτη είναι η υπερβολική, η υπέρ το δέον εξέταση του ζητήματος. Το « πολυπραγμονείν περί του θέματος » και η προσπάθεια προσδιορισμού του ακριβούς χρόνου της συντελείας. Αυτή η στάση απορρίπτεται ρητά και με έμφαση απ’ τον επίσκοπο των Ιεροσολύμων. « Ἀλλά τόν καιρόν μηδείς πολυπραγμονείτω » γράφει. (Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Κατήχησις ΙΕ, Δ΄, P.G. 33, 876 και Ε.Π.Ε. 2, σελ. 126).

Επικαλείται και τον λόγο του ιδίου του Κυρίου που είπε ότι δεν είναι ανθρώπινη υπόθεση η γνώση των χρόνων ή των καιρών, που ο Θεός Πατέρας κράτησε κάτω από την δική του εξουσία.(Πραξ.1,7 « Εἶπεν δέ πρός αὐτούς. Οὐχ ὑμῶν ἐστιν γνῶναι χρόνους ἤ καιρούς οὕς ὁ πατήρ ἔθετο ἐν τῆ ἰδία ἐξουσία » και Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Κατήχησις ΙΕ΄, Δ΄, P.G. 33, 876 και Ε.Π.Ε. 2, σελ. 126. Πρβλ. και Οικουμενίου, Ε.Α., VIII, σελ. 201 « Τό δέ ἐν τῇ χειρί δρέπανον ἔχειν αὐτόν παραδηλοῖ τό ἐν τῇ ἐξουσία αὐτοῦ καθῆσθαι τήν τοῦ αἰώνος συντέλειαν »).

Και σημειώνει, παρακάτω, με ακόμη μεγαλύτερη έμφαση. « Καί μή τολμήσης ἀποφήνασθαι τό, πότε ταῦτα γίνεται » (Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Κατήχησις Φωτιζομένων ΙΕ΄, Δ΄, P.G. 33, 876 και Ε.Π.Ε. 2, σελ. 126. Βλ. καί Ιππολύτου,Εις τόν Δανιήλ Δ, XV, σελ. 83, « Δεῖ οὖν πάντα ἄνθρωπον τόν ἐντυγχάνοντα ταῖς θεῖαις γραφαῖς μιμεῖσθαι τόν προφήτην Δανιήλ καί μή εἶναι εἰκαῖον τε καί προαλῆ, πρό καιροῦ ἐπιθυμοῦντα, ἀλλά κατέχειν μετά φόβου το μυστήριον τοῦ Θεοῦ ἐν καρδία, ἵνα μή αὐτός ὑφ᾿ ἑαυτοῦ τοῖς ἰδίοις χείλεσιν παγιδευθείς ἔνοχος γένηται τῆς ἰδίας ψυχῆς » ).

Αλλά και ο Άγιος Ιππόλυτος είναι σαφής και απόλυτος σε αυτό το θέμα. Λέγει χαρακτηριστικά: « Για ποιο λόγο ψάχνεις και ζητάς να μάθεις την ημέρα της Β΄ παρουσίας, όταν ο Σωτήρας την έχει αποκρύψει από μας; Αν ξέρεις την ημέρα του θανάτου σου τότε ασχολήσου και με την εύρεση του χρόνου της συντέλειας του κόσμου » (Ιππολύτου, Εις τον Δανιήλ, ΧΧΙΙ, σελ. 87. Βλ. και Αρέθα, Ε.Α., ΙΙΙ, Ζ΄ σελ.221 « Ἄγνωστος γάρ ὁ καιρός. Καί ὥσπερ ἡμῶν ἑκάστῳ ὁ τοῦ θανάτου ἑκάστου ἡμῶν, οὕτω πολλῷ μάλλον ὁ τῆς δευτέρας παρουσίας του Κυρίου » ).

Άλλωστε, ο άνθρωπος δεν πρέπει να είναι ανυπόμονος. Όσο περισσότερος καιρός περνάει, τόσο περισσότεροι δίκαιοι προστίθενται στον αριθμό των σεσωσμένων (Ιππολύτου, Εις τον Δανιήλ, ΧΧΙΙ, σελ. 87, « Τί δέ σοι καί τούς χρόνους περιεργάζεσθαι καί τήν ἡμέραν τοῦ Κυρίου ἐπιζητεῖν, ὁπότε ἀπέκρυψεν αὐτήν ἀφ᾿ ἡμῶν ταύτην ὁ σωτήρ; Εἰπέ μοι εἰ γινώσκεις τήν ἡμέραν τῆς ἐξόδου σου, ἵνα τήν συντέλειαν τοῦ παντός κόσμου πολυπραγμονήσης… Εἰ οὖν τοῖς μάρτυσι προσετάγη μακροθυμεῖν, οἵτινες τό ἴδιον αἶμα ὑπέρ Χριστοῦ ἐξέχεαν, δι άτί καί σύ οὐ μακροθυμεῖς, ἵνα καί ἕτεροι σωθῶσιν καί ὁ ἀριθμός τῶν κλητῶν καί ἁγίων πληρωθῆ; » ).

Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να « προλαμβάνουμε » την θέληση του Θεού, τοποθετώντας την συντέλεια πριν την ώρα της. Όποια μέρα πεθάνουμε, τότε φθάνει στον καθένα, προσωπικά, η συντέλεια (Βλ. Ιππολύτου, Εις τον Δανιήλ, ΧVIII, σελ. 85, « Ἵνα μή προλαμβάνωσιν τήν βουλήν τοῦ Θεοῦ, γινώσκων εἷς ἕκαστος ὅτι ἐν ἧ ἄν ἡμέρα ἐξέλθη ἐκ τοῦ κόσμου τούτου ἤδη κέκριται. ἔφθασεν γάρ ἐπ᾿ αὐτόν ἡ συντέλεια » ).

Η στάση της υπερβολικής ενασχόλησης με το θέμα, και της προσπάθειας ακριβούς προσδιορισμού του χρόνου της συντελείας θα μπορούσε να θεωρηθεί πως αποτελεί την μία ακρότητα.

Η δεύτερη στάση που αναφέρει ο Άγιος Κύριλλος, είναι αντίθετη προς την πρώτη ακρότητα. Πρόκειται για την πλήρη και τέλεια αδιαφορία, το « ὑπτίως κοιμάσθαι » (Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Κατήχησις ΙΕ΄, Δ΄, P.G. 33, 876 και Ε.Π.Ε. 2, σελ.126, « Καί μή τολμήσης ἀποφήνασθαι τό, Πότε ταῦτα γίνεται. Μήτε πάλιν ὑπτίως κοιμηθῆς. « Ἀγρυπνεῖτε »γάρ, φησίν, « ὅτι ὥρα ἧ οὐ προσδοκᾶτε, ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώπου ἔρχεται »).

Και αυτή η στάση δεν είναι σύμφωνη με το θέλημα του Κυρίου που είπε: « άγρυπνεῖτε ὅτι ὥρα ἧ οὐ προσδοκᾶτε, ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώπου ἔρχεται » (Μθ. 24,44. Βλέπε και Κυρίλλου Κατήχησις Φωτιζομένων ΙΕ΄, Δ΄, 876 και Ε.Π.Ε. 2, σελ. 126 . Ανάλογη στάση εγρήγορσης αλλά και απόθεσης της εμπιστοσύνης του Χριστιανού στον Θεό χωρίς πολυπραγμοσύνη επί του θέματος εκφράζει και ο Αντώνης Σαμαράκης για ένα παρόμοιο θέμα στην τελευταία στροφή του ποιήματός του « Θα γίνει ο τρίτος πόλεμος; »:« Θα γίνει ο τρίτος; Όχι; Ναι; Δεν ξέρουμε. Έτοιμες οι καρδιές. Δεόμεθά Σου.Στα χέρια Σου είναι καί ζωή και θάνατος.Γενηθήτω λοιπόν το θέλημά Σου ». Βλ. Νεοελληνική Θρησκευτική ανθολογία, επιμέλεια Δημητρίου Χατζηπέτρου, Αστήρ, σελ. 513 ).

Και αυτή η στάση είναι εσφαλμένη, κατακριτέα και αποφευκταία.

Ποια, λοιπόν, είναι η σωστή και ενδεδειγμένη στάση; Η άνευ προσπάθειας προσδιορισμού του ακριβούς χρόνου της συντελείας εξέταση, μελέτη και έρευνα των σημείων των καιρών (Κατά τον L. J. Lietaert Peerbolte η στάση του Χριστιανού που οφείλει να είναι ταυτόχρονα πιστός και προσεκτικός, που δεν πρέπει να θέτει ημερομηνίες της συντέλειας αλλά, όμως, πρέπει, οπωσδήποτε, να γρηγορεί, είναι πλεύση μεταξύ σκύλλας και χάρυβδης ( Manouevring between Skylla and Charybdis ). Βλ. L. J. Lietaert Peerbolte, The Antecedents of Antichrist, A Traditio-historical study of the earliest Christian views on eschatological opponets, E. J. Brill, U.S.A 1996, σελ. 49-50 ).

Οφείλουμε να εξετάζουμε ποιά σημεία έχουν ήδη  πραγματοποιηθεί και ποιά περιμένουμε να πραγματοποιηθούν και, έτσι, να ασφαλίζουμε τον εαυτό μας. « Βλέπε σύ, τίνα μέν γέγονεν ἤδη, τίνα δε ἔτι λείπει, και ἀσφαλίζου σεαυτόν » , σημειώνει ο Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Κατήχησις ΙΕ΄, Δ΄, P.G. 33, 876, και Ε.Π.Ε. 2, σελ. 128 ).

Ο Κύριος από την μια απέκρυψε την ημέρα του τέλους, αλλά από την άλλη την έδειξε και την φανέρωσε με τα σημεία που θα γίνονται τότε και μέσω των οποίων ο άνθρωπος εύκολα θα μπορέσει να καταλάβει ότι έρχεται (Βλ. καί Ιππολύτου, « Εις τον Δανιήλ », ΧVΙI, Β.Ε.Π.Ε.Σ., σελ. 84, « Ἐπεί οὖν ἀπέκρυψεν ἀπ᾿ αὐτῶν τήν ἡμέραν, διά δέ τῶν σημείων τῶν γινομένων, δι᾿ ὧν εὐκόλως ἐπιγνώσεται ὁ ἄνθρωπος, ἐξεῖπεν, νοεῖν ὁφείλομεν τά κατά καιρόν συμβαίνοντα καί εἰδότες σιωπᾶν. δεῖ δέ αὐτά γενέσθαι κἄν ἡμεῖς μή θέλωμεν. ἡ γάρ ἀλήθεια οὐδέποτε ψεύδεται… ». Bλ. και Συναξάριον Κυριακής της Απόκρεω, σελ. 32, « Πότε μέντοι γενήσεται ἡ αὐτοῦ Παρουσία, οὐδείς οἶδε· τοῦτο γάρ καί ὁ Κύριος Ἀποστόλοις ἀπέκρυψε· τέως γε μην, σημεῖα τινά ἐνέφηνε προηγήσασθαι, ἅ τινές τῶν Ἁγίων καί πλατύτερον διεσάφησαν ». Πρβλ. και Μθ.24, 32-35 « Ἀπό δέ τῆς συκῆς μάθετε τήν παραβολήν. Ὅταν ἤδη ὁ κλάδος αὐτῆς γένηται ἁπαλός καί τά φύλλα ἐκφύη, γινώσκετε ὅτι ἐγγύς τό θέρος. Οὕτω καί ὑμεῖς ὅταν ἴδητε ταῦτα πάντα, γινώσκετε ὅτι ἐγγύς ἐστίν ἐπί θύραις » και Μρ. 13, 28-31, Λκ. 21,29).

Δεν γνωρίζουμε την ημέρα και την ώρα της συντελείας. Γνωρίζουμε τους καιρούς και τους χρόνους (Βλ. Α΄ Θεσσαλονικείς, 5,1-12).

Δεν γνωρίζουμε την ώρα του τέλους. Γνωρίζουμε, όμως, τα σημάδια που την προμηνύουν, τα σημεία των καιρών. Δεν γνωστοποίησε την ημέρα και την ώρα. Φανέρωσε τους καιρούς και τα « προοίμια » (Βλ. Ιωάννου Χρυσοστόμου, Εις το κατά Ματθαίον, Ομιλία ΟΖ΄, Β΄, P.G. 58, 703 και Ε.Π.Ε. 12, σελ. 48, « Εἰ μέν γάρ ἡμέραν ζητοίης καί ὥραν, οὐκ ἀκούσῃ παρ᾿ ἐμοῦ, φησίν. Εἰ δέ καιρούς καί προοίμια, οὐδέν ἀποκρυψάμενος ἐρῶ πάντα σοι μετά ἀκριβείας. Ὅτι μέν γάρ οὐκ ἀγνοῶ, διά πολλῶν ἔδειξα, διαστήματα εἰπών, καί τά συμβησόμενα ἅπαντα, καί ὅσον ἀπό τοῦδε τοῦ χρόνου μέχρι τῆς ἡμέρας αὐτῆς. ( Τοῦτο γάρ τῆς συκῆς ἐδήλωσεν ἡ παραβολή ). Καί ἐπί τά πρόθυρά σε ἤγαγον αὐτά. Εἰ δέ μή ἀνοίγω σοι τάς θύρας, καί τοῦτο συμφερόντος ποιῶ » ).

Αυτή η διδασκαλία βασίζεται στους λόγους του Κυρίου. Τα πράγματα είναι πολύ απλά. Ο Κύριος δεν ανέφερε τον ακριβή χρόνο της συντελείας, γιατί δεν ήθελε να τον γνωρίζουμε. Ανέφερε τα σημεία των καιρών, γιατί ήθελε να τα γνωρίζουμε. Και ήθελε να τα γνωρίζουμε, για να τα μελετούμε και να τα εξετάζουμε.

Ολόκληρη τη Διατριβή θα τη βρείτε εδώ