Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΥ - ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΣΗΣ, ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΥ - Η μοναδικότητα της σχέσης μεταξύ Αντιχρίστου και Σατανά στην ανθρώπινη ιστορία (ΜΕΡΟΣ ΕΝΑΤΟ)

 

ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΥ 

- Η μοναδικότητα της σχέσης μεταξύ Αντιχρίστου και Σατανά στην ανθρώπινη ιστορία

Η περίπτωση του Αντιχρίστου δεν θα έχει το προηγούμενό της στην ανθρώπινη ιστορία.

Μέχρι την εποχή της έλευσής του κανείς άνθρωπος δεν θα έχει φτάσει σε τέτοιο βαθμό ένωσης και συνάφειας προς τον Σατανά, όπως ο Αντίχριστος.Οι Πατέρες κάνουν μια σαφή διάκριση μεταξύ της σχέσης του Σατανά προς τους ποικίλους αντιχρίστους και της αντίστοιχης σχέσης του Σατανά προς τον Αντίχριστο.

Η πρώτη έχει σχετική έννοια, δύναμη, ενέργεια και ποιότητα ενώ η δεύτερη απόλυτη.

Προκειμένου να καταστήσουν σαφή την τεράστια διαφορά μεταξύ της παρουσίας του Αντιχρίστου των εσχάτων και της δράσης των ποικίλων αντιχρίστων της ιστορίας οι Πατέρες προβαίνουν σε μια πολύ χαρακτηριστική αντιπαραβολή.

Η διαφορά μεταξύ Αντιχρίστου και αντιχρίστων θα είναι αντίστοιχη και ανάλογη της διαφοράς μεταξύ του Χριστού και των διαφόρων προφητών και αγίων Του.

Oι προφήτες, οι απόστολοι, οι Άγιοι και οι λοιποί πνευματοφόροι άνδρες έλαβαν « μερική » μόνο χάρη, και είχαν το « θεοφορείν » μόνο κατά θεία έμπνευση και έλλαμψη, ενώ στον Χριστό κατοίκησε « πᾶν  τό πλήρωμα τῆς θεότητος » [Β΄Θεσσαλονικείς, 2,10-11.] . 

Αντίστοιχα, όπως σημειώνει ο Θεοδώρητος, ο  διάβολος σε κανέναν απ’ τους υπόλοιπους ανθρώπους, όσους έπεισε να γίνουν συνεργάτες του, δεν απεκάλυψε όλες τις ιδέες της κακίας του, ενώ στην περίπτωση του Αντιχρίστου, αφού ο ίδιος ο Διάβολος συναφθεί καθ΄ολοκληρίαν προς αυτόν, θα επιδείξει μέσω αυτού όλα τα μηχανεύματα και τις μεθοδεύσεις της πονηρίας του [Βλ. Θεοδωρήτου Κύρου , Αιρετικής κακομυθίας επιτομή, Ε΄, ΚΓ΄, P.G. 83, 532, « Καθάπερ γάρ ὁ μονογενής τοῦ Θεοῦ Υἱός, τοῖς μέν ἁγίοις προφήταις, καί τοῖς ἱεροῖς ἀποστόλοις, καί μέντοι καί τοῖς ἅλλοις ἁγίοις, διένειμε τοῦ πανΑγίου Πνεύματος τά χαρίσματα, ἐνανθρωπήσας δέ οὐ μερικήν τινα τῇ ληφθείση φύσει δέδωκε χάριν, ἀλλά πᾶν τό πλήρωμα τῆς θεότητος, κατά τον Ἀπόστολον, ηὐδόκησεν ἐν αὐτῶ κατοικῆσαι. Οὕτως ὃ διάβολος, τοῖς μέν ἄλλοις ἀνθρώποις, ὅσοις ἔπεισεν ἐργάτας γενέσθαι πονηρίας, οὐ πάσας ἐντέθεικε τάς τῆς κακίας ἰδέας, τούτω δέ ὅλος αὐτός συναφθείς, τάς παντοδαπάς αὐτοῦ τῆς πονηρίας δι᾿ αὐτοῦ μηχανάς ἐπιδείξει ».] 

Η σχέση του Σατανά προς τον Αντίχριστο θα είναι τέτοια, ώστε να θεωρείται πως δια του Αντιχρίστου θα ενεργεί «αυτοπροσώπως» ο ίδιος ο Σατανάς.

Κατά τον Άγιο Κύριλλο Ιεροσολύμων, μέχρι την εποχή του Αντιχρίστου, ο διάβολος συνήθιζε να ενεργεί μόνο μέσω των υπηρετών του. Στην εποχή των εσχάτων, όμως, θα ενεργεί ο ίδιος, αυτοπροσώπως, μέσω του Αντιχρίστου [Βλ. Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Κατήχησις ΙΕ΄, P.G. 33, 888 και Ε.Π.Ε. 2, σελ. 140-1, « ὀργάνω κέχρηται ἐκείνω, αὐτοπροσώπως δι’ αυτόῦ ἐνεργῶν ».] .

Σ’ αυτό το σημείο αξίζει να τονιστεί πως και όλες οι εκφράσεις που χρησιμοποιούν οι Πατέρες για να περιγράψουν τη σχέση μεταξύ Σατανά και Αντιχρίστου δεικνύουν στενότατη σύνδεση και απόλυτο βαθμό ένωσης των δύο προσώπων. Ο Αντίχριστος θα δεχθεί μέσα του « πᾶσαν τήν σατανικήν ἐνέργειαν », « πᾶσαν τήν δύναμιν τῆς ἀποστασίας » [ Βλέπε στις προηγούμενες παραπομπές αυτής και της προηγούμενης ενότητας ].

Η επιλογή των συγκεκριμένων φράσεων και, ειδικά, της αντωνυμίας « πᾶς », οπωσδήποτε, δεν είναι τυχαία. Δηλώνει την αναντίρρητη πραγματικότητα της αναπόσπαστης σύνδεσης μεταξύ Σατανά και Αντιχρίστου, που, αν και δεν θα είναι υποστατική, όπως έχει, ήδη, δειχθεί σε προηγούμενη ενότητα, πάντως δεν θα έχει το προηγούμενό της στην ανθρώπινη ιστορία.

Τέλος, την απόλυτη ένωση των δύο αυτών προσώπων καταδεικνύει και η πρακτική των Πατέρων να αποδίδουν στον Αντίχριστο χαρακτηρισμούς που χρησιμοποιούνται για να δηλώσουν ως επί το πλείστον τον διάβολο, όπως Δράκων [Βλ. Εφραίμ Σύρου, Λόγος εις την συντέλειαν, σελ. 111, « λαλήσω ἐν ὀδύναις περί τοῦ δεινοῦ και ἀναιδεστάτου Δράκοντος », σελ. 112 « ὅταν ἐπιτελῶνται σημεῖα και τέρατα ὑπ’ αὐτοῦ τοῦ Δράκοντος », κ.α., και Ρωμανού, Εις την Β΄ Παρουσίαν, σελ. 269 « λόγους δε λαλήσει κατά τοῦ ὐψίστου ὁ δράκων ὁ ἀνήμερος ». Αξίζει να σημειωθεί πως στην Ορθόδοξη παράδοση συναντάμε συχνά την εμφάνιση του διαβόλου με την μορφή του δράκοντος. Βλ. σχετικά π.χ. στον βίο της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Μαρίνης και στον βίο του Αγίου Σίμωνος του Μυροβλύτου. Βλ. σχετικά και Προβατάκη Θωμά, ο διάβολος εις την Βυζαντινήν τέχνην, Συμβολή εις την έρευναν της Ορθοδόξου Ζωγραφικής και γλυπτικής, Θεσσαλονίκη 1980, σελ. 167-234. Αντίθετα, σε ειδωλολατρικές θρησκείες, όπως π.χ. στην Ιαπωνική Θρησκεία, ο δράκος λατρεύεται ως Θεός. Αυτή η αντίθεση φέρνει στο νου τον λόγο του Δαβίδ « οἱ θεοί τῶν εθνῶν δαιμόνια » ( Ψαλμοί, 95,5 ). ] , αντικείμενος [Βλ. Ρωμανού, Εις την Β΄ Παρουσίαν, Η΄, σελ. 269, « ὁ τοῖς καλοῖς ἀντικείμενος ».] , η και διάβολος [Βλ. Ρωμανού, Εις την Β΄ Παρουσίαν, Η΄, σελ. 269, « ἵνα δε οὕτως ὀφθήσεται ὁ κατάρατος και ἀλάστωρ διάβολος ».] , ή να αναφέρονται στον Αντίχριστο και το διάβολο σαν να πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο.

Έτσι, παρατηρούμε σε πατερικά κείμενα συχνή εναλλαγή υποκειμένων μεταξύ  Σατανά  και  Αντιχρίστου  σα  να  πρόκειται  για  το  ίδιο  πρόσωπο.Εκεί  που αναφέρονται στη διαχρονική δράση του διαβόλου, ξαφνικά, αρχίζουν να μιλούν για τη δράση του Αντιχρίστου στα έσχατα, και αντίστροφα [Βλ. Φωτίου, Εις το κατά Ιωάννην, Η΄, Johannes-Kommentare aus der griechischen kirche, Berlin, 1966, σελ. 59 και Ε.Π.Ε. 14, σελ. 149-150, « ἄλλοι δε φασίν οἰκειότερον οἶμαι, ὅτι ὁ ἀντίχριστος, ὅταν μέλλη ἔρχεσθαι, ὅς ἐστι και διάβολος, ἀνθρώπινον ὄργανον ἄξιον τῆς αὐτοῦ κακουργίας εὑρών δι’ αὐτοῦ πράξει … ἐξ οὗ ἄν ἀποτεχθείη ὁ διάβολος, ἤτοι ὁ ἄνθρωπος ἐν ᾧ πᾶσαν αὐτοῦ τήν ἐνέργειαν κενώσει καί ἐν αὐτῷ κατοικήσει ὁ διάβολος ». Βλ. και Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 111.112.116.123-4.] .

Η ένωση, λοιπόν, των δυο προσώπων, Σατανά και Αντιχρίστου, θα είναι μοναδική στην ανθρώπινη ιστορία.

Σ’ αυτό το σημείο πρέπει να τονιστεί ότι ο άνθρωπος, που θα επιλεγεί απ’ τον διάβολο για να δεχθεί μέσα του όλη τη σατανική ενέργεια και να παίξει το ρόλο του Αντιχρίστου , σίγουρα, δεν θα είναι κάποιος τυχαίος.Θα είναι τέτοιος άνθρωπος, ώστε να δύναται να δεχθεί μέσα του ολόκληρη την ενέργεια του σατανά [ Βλ. Φωτίου, ο.π., « τοιοῦτον παῖδα φῦναι ὅλην χωρῆσαι δυνάμενον τήν ἐνέργειαν τοῦ Σατανᾶ »  και «ἄλλοι  δε  φασίν  οἰκειότερον  οἶμαι,  ὅτι  ὁ  ἀντίχριστος,  ὅταν  μέλλη  ἔρχεσθαι,  ὅς  ἐστι  και διάβολος, ἀνθρώπινον ὄργανον ἄξιον τῆς αὐτοῦ κακουργίας εὑρών δι’ αὐτοῦ πράξει … ». ] .Θα είναι « επάξιον όργανον της αυτού πονηρίας και κακουργίας » [Θεοδωρήτου Κύρου, Εις τον Δανιήλ, Ζ΄, ΚΣΤ΄, P.G. 81, 1433, « Οὕτω και ὁ διάβολος ἄξιον ὄργανον τῆς αὐτοῦ πονηρίας λαβών … ». Βλ., επίσης, Ρωμανού, Εις την Β΄ Παρουσίαν, σελ. 268, « τῆς αὐτοῦ πονηρίας ἐπάξιον ὄργανον ἀναλήψεται σώματος » και Φωτίου Κωνσταντινουπόλεως, Εις το κατά Ιωάννην, Johannes- Kommentare aus der griechischen kirche, Berlin, 1966, σελ. 59 και Ε.Π.Ε. 14, σελ. 149-150, « ὀ τοιοῦτος τρισάθλιος ἄνθρωπος, ἐν ῶ οἰκήσει ὁ διάβολος, και ὅς χρηματίσει ἀντίχριστος ».] .

Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, μάλιστα, θεωρεί πως η αιτία, για την οποία ο Θεός θα παραχωρήσει να κατοικήσει μέσα στον Αντίχριστο ο διάβολος, θα είναι η διεστραμμένη προαίρεση του Αντιχρίστου. «Προειδώς γάρ ὁ Θεός τό ἄτοπον τῆς μελλούσης αὐτοῦ προαιρέσεως  παραχωρεῖ ἐνοικῆσαι ἐν αὐτῷ τον Διάβολον » [Ιωάννου Δαμασκηνού, Περί Αντιχρίστου, σελ. 442.] , γράφει ο ιερός Δαμασκηνός.Η ένωση Σατανά-Αντιχρίστου τονίζεται και στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία.

Κατά τον Αρέθα, όπως ο Χριστός είναι με την θεανδρική Του υπόσταση « εικών » του αοράτου Θεού [Σχετικά με την Θεολογία της Εκκλησίας μας για τον Χριστό ως εικόνα του Θεού Πατρός βλ. Δημητρίου Τσελεγγίδη, Η Θεολογία της εικόνας και η ανθρωπολογική σημασία της, Διδακτορική Διατριβή, Θεσσαλονίκη 1984,σελ. 24-31.],έτσι και ο Αντίχριστος με την ορατή του υπόσταση θα αποτελέσει το ορατό ίνδαλμα και την θεατή εικόνα του κατ’ ουσίαν αοράτου διαβόλου [Βλ. Αρέθα, Ε.Α., ΜΣΤ΄, σελ. 410, « εἰκόνα δε τοῦ θηρίου τον Ἀντίχριστον λέγει, τουτέστιν τοῦ διαβόλου» και ΝΘ΄, σελ. 467, « ὠς γαρ Ἰησοῦς Χριστός και Θεός εἰκών τοῦ Θεοῦ ἀοράτου διά τῆς αὐτοῦ θεανδρικῆς ὑποστάσεως χρηματίζει, οὕτως και ὁ ἀντί τοῦ κατ’ οὐσίαν ἀοράτου διαβόλου κατ’ ἐνέργειαν τῆ ὁρατῆ * * ὑποστάσει χρηματίσει ».] .Γι’ αυτό και χαρακτηρίζεται και ως εικόνα του Σατανά.

Οι μεν αντίχριστοι λαμβάνουν κατά σχετικό μόνο βαθμό την ενέργεια του Σατανά, σε αντίθεση με τον Αντίχριστο που θα την δεχθεί κατά απόλυτο. Στον Αντίχριστο θα προστεθεί ολόκληρο το « πλήρωμα » της σατανικής ουσιώσεως περισσότερο απ’ ότι στους ποικίλους μάντεις, οιωνοσκόπους, και την « λοιπήν ἀπατηλήν συμμορίαν » [Αρέθα Καισαρείας, Ε.Α., ΜΣΤ΄, σελ.. 410. Βλ. και Όσιος Ανδρέας ο δια Χριστόν σαλός, Ι.Μ. Παρακλήτου, σελ. 213.] .

Υπάρχει μια πραγματική « κοινωνία » των δύο προσώπων που εκφράζεται με μια λεκτική κοινωνία, μια κοινωνία ονομάτων. Πρόκειται για « κοινωνία » όχι μόνο στις πράξεις, αλλά και στα ονόματα.Τόσο ο Διάβολος, όσο και ο Αντίχριστος, ονομάζονται θηρία, όπως θηριώδεις είναι οι πράξεις τους. Η πραγματική κοινωνία των δύο προσώπων, λοιπόν, δηλώνεται από μια κοινωνία ονομάτων – και τα δύο πρόσωπα ονομάζονται θηρία – αλλά, όπως θα δούμε στη συνέχεια, και από μια κοινωνία εμφάνισης [Βλ. Ανδρέα Καισαρείας, Ε.Α., ΞΑ΄, σελ. 412, «ὅτι δε κοινωνοῦσιν ἀλλήλοις ὁ διάβολος και ὁ Ἀντίχριστος και ὁ ψευδοπροφήτης, ὥσπερ ταῖς πράξεσιν, οὕτω και τοῖς ὀνόμασι, δῆλον και ἐξ ὧν θηρίον ἕκαστος προσαγορεύεται». Σ’ αυτό το σημείο δεν είναι άσκοπο να αναφέρουμε πως η λέξη «Σατανάς» σημαίνει «αντικείμενος» ενώ και ο Αντίχριστος ονομάζεται απ’ τον Παύλο στο Β΄ Θεσσαλονικείς, 2,4 ως ο «αντικείμενος και υπεραιρόμενος …».] .

Πράγματι, η στενότατη σχέση και κοινωνία μεταξύ του Σατανά και του Αντιχρίστου δεικνύεται και απ’ την καταπληκτική ομοιότητα του σχήματος και της μορφής με την οποία παριστώνται στην Αποκάλυψη του Ιωάννη.

Ο μεν διάβολος εμφανίζεται ως δράκων με επτά κεφαλές, ισάριθμα διαδήματα και δέκα κέρατα, ο δε Αντίχριστος παρουσιάζεται ως θηρίο με επτά κεφαλές, δέκα κέρατα και επί των κεράτων ισάριθμα διαδήματα.

Ο όμοιος τρόπος παρουσίασης των δύο αυτών προσώπων δηλώνει και υπογραμμίζει την ομοιότητα των διαθέσεών τους. Η επιθυμία και η ενέργεια αμφοτέρων θα αποβλέπουν στην απώλεια των θυμάτων της πονηρίας τους [ Βλ. Ανδρέα Καισαρείας, Ε.Α., ΞΑ΄, σελ. 412, « και ἐκ τοῦ τον δράκοντα δε, δηλαδή τον Σατανά, ἐπτά κεφαλάς και δέκα κέρατα συν τοσούτοις διαδήμασι ἐπιφερόμενον. Και το ἐκ τῆς θαλάσσης ἀναβαίνον θηρίον, δηλαδή τον Ἀντίχριστον, τῶ ὁμοίω φανῆναι σχήματι, την αὐτήν προσμαρτυρεῖ τούτοις βουλήν τε και ενέργειαν προς την τῶν ἀπατωμένων ἀπώλειαν ».]

Ολόκληρη τη Διατριβή θα τη βρείτε εδώ