Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΥ - ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΣΗΣ, ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΥ - Φύση και χαρακτηρισμός του Αντιχρίστου ( ΜΕΡΟΣ ΕΒΔΟΜΟ)

 

Φύση και χαρακτηρισμός του Αντιχρίστου 

- Η φύση του Αντιχρίστου

Ο Αντίχριστος ως πραγματικό πρόσωπο που θα ενεργήσει στην ιστορία, θα έχει και μια συγκεκριμένη φύση.

Το ερώτημα που, αυτόματα, γεννάται είναι, ποιά, ακριβώς, θα είναι η φύση του.

Η αθλιότητα των χαρακτηριστικών, με τα οποία περιγράφεται ο Αντίχριστος αλλά και η στενή σχέση του προς τον ίδιο τον Σατανά, προκάλεσαν ένα προβληματισμό γύρω απ’ τον ακριβή προσδιορισμό της φύσεως που θα έχει, τελικά, ο Αντίχριστος, ένα ερώτημα, σχετικά με το αν θα είναι διάβολος ή άνθρωπος ή κάτι άλλο.

Αυτό οδήγησε τους Πατέρες στη διασαφήνιση και αυτού του ζητήματος.

Ο ιερός Χρυσόστομος απαντά στο ερώτημα, αν ο Αντίχριστος θα είναι ο ίδιος ο Σατανάς, με κατηγορικό τροπο: « Οὐδαμώς » [Ιωάννου Χρυσοστόμου, Εις την Β΄ προς Θεσσαλονικείς, Ομιλία Γ΄, Β΄, P.G. 62, 482 και Ε.Π.Ε. 23, σελ. 54, « Tις δε οὗτός ἐστιν; ἄρα ὁ Σατανᾶς; Oὐδαμῶς ». Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. Οικουμενίου, Ε.Α.,  VIII, σελ. 190-1, « οὐ μην ἐστίν ὁ διάβολος… ».] , σημειώνει.

Στο ερώτημα αν ο Σατανάς ενσαρκωθεί και γίνει άνθρωπος κατ’ αναλογίαν προς την ενανθρώπηση του Κυρίου οι Άγιοι Ιωάννης ο Δαμασκηνός και Εφραίμ ο Σύρος απαντούν, επίσης, αρνητικά. « Μή γένοιτο », σημειώνει χαρακτηριστικά ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός [Ιωάννου Δαμασκηνού, Περί Αντιχρίστου, σελ. 442, « οὐκ αὐτός τοίνυν ὁ διάβολος γίνεται ἄνθρωπος κατά την τοῦ Κυρίου ἐνανθρώπησιν – μή γένοιτο – ». Βλ. και Εφραίμ, Λόγος εις την παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 119, « οὐχ οὗτος δέ σαρκοῦται », και Συναξάριον Κυριακής της Απόκρεω, σελ. 32, « Πλήν οὐκ αὐτός ὁ Διάβολος εἰς σάρκα μεταστοιχειωθήσεται, ὡς ὁ ἐκ Δαμασκοῦ, φησίν Ἰωάννης ἀλλ’ ἄνθρωπος ἐκ πορνείας γεννηθείς, πᾶσαν τήν τοῦ Σατανᾶ ἐνέργειαν ὑποδέξεται ».] .

Ο Αντίχριστος δεν θα έχει κάποια άλλη παρά την ανθρώπινη φύση. « Ἄνθρωπός ἐστι τήν φύσιν »,γράφει ο Θεοδώρητος Κύρου [Θεοδωρήτου Κύρου, Ερμηνεία εις την Β΄ προς Θεσσαλονικείς, P.G. 83, 664. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. και Οικουμενίου Τρίκκης, Ε.Α., VI, σελ. 165-166 και Αρέθα Καισαρείας, Λ, σελ. 343, « οὐ γάρ ἐξ ἄλλης φύσεως ἐγερθήσεται ὁ ἀλιτήριος οὗτος, ἀλλ’ ἐκ τῆς ἡμετέρας και ἀνθρωπίνης οὐσίας ».] .

Η ζωγραφική παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας επιβεβαιώνει αυτήν την θέση [Βλ. Διονυσίου του εκ Φουρνά, Ερμηνεία της ζωγραφικής τέχνης, Εκδόσεις Αντώνη Σταμούλη, Ανατύπωση απ’ την εν Πετρουπόλει έκδοση του 1909, σελ. 136 και 139. Βλ. σχετικά και Προβατάκη Θωμά, ο.π., σελ. 202-203. Βλ. και  το σχετικό εικονογραφικό θέμα απ’ τον προνάρθηκα του καθολικού της Ι.Μ. Ξηροποτάμου Αγίου Όρους στο έργο του Προβατάκη Θωμά, ο.π., εικ. 172 και 173.].

Η αγιογραφική βάση, στην οποία βασίστηκε η διδασκαλία για την ανθρώπινη φύση του Αντιχρίστου, είναι τα χωρία 7,8 του βιβλίου του Δανιήλ [ Βλ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Εις τον Δανιήλ, Ομιλία Ζ΄, P.G. 56, 230 και Ε.Π.Ε. 8, σελ. 634, « εἰ δε  ὁφθαλμοί ἀνθρώπου, μη θαυμάσης, και γάρ τοιαῦτα φθέγγεται. Ἄνθρωπός ἐστι, φησί » και Ιερωνύμου, Εις τον Δανιήλ, 667-668, P.L. 25, 531.] και 2,3 της Β΄ προς Θεσσαλονικείς [Β΄ Θεσσαλονικείς, 2,3, « ὁ ἄνθρωπος τῆς ἀνομίας ». Βλ. και Ιωάννου Χρυσοστόμου, Εις την Β΄ προς Θεσσαλονικείς, Ομιλία Γ΄, Β΄, P.G. 62, 482 και Ε.Π.Ε. 23, σελ. 54, Θεοδωρήτου Κύρου « Αιρετικής κακομυθίας επιτομή, P.G. 83, 529, « ἄνθρωπον δε αὐτόν ἁμαρτίας και ὑιόν ἀπωλείας ἐκάλεσε, και την ὁρωμένην φύσιν ἐπιδεικνύς, και την παντοδαπήν τῆς ἁμαρτίας ἀποκαλύπτων ἐνέργειαν », και Ιερωνύμου, Εις τον Δανιήλ, 667-668, P.L. 25, 531, « Ας μην ακολουθήσουμε την γνώμη κάποιων σχολιαστών και υποθέσουμε πως αυτός – ο Αντίχριστος – θα είναι είτε ο Διάβολος είτε κάποιος δαίμονας, αλλά, μάλλον, ένας που θα ανήκει στην ανθρώπινη φυλή, στον οποίο ο Σατανάς ολοκληρωτικά θα κατοικήσει σε ανθρώπινη μορφή » . Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. και Αρέθα, Ε.Α., Λ, σελ. 343, « ἄνθρωπος γάρ ἔσται κατ’ ἐνέργειαν τοῦ Σατανᾶ » και σελ. 379 « ἄνθρωπος γάρ και αὐτός κατ’ ἐνέργειαν τοῦ Σατανᾶ ὡς και Παύλῳ τῶ θείῳ δοκεῖ ». Δεν είναι άσκοπο να αναφερθεί πως και στο Απ. 13,18 αναφέρεται ρητά ότι το 666 « ἀριθμός ἀνθρώπου ἐστίν ». Για την ανθρώπινη φύση του Αντιχρίστου βλέπε και McGinn Bernard, Antichrist: Two thousands years of the human fascination with evil, New York San Francisco, Harper, 1994, σελ. 1-7.]

Στο Δαν. 7,8, ο Αντίχριστος ως « μικρόν κέρας » εμφανίζεται να έχει οφθαλμούς ανθρώπου. Στο 2,3 της Β΄ προς Θεσσαλονικείς ο Παύλος, ρητά, ονομάζει τον Αντίχριστο άνθρωπο, καθώς αναφέρεται σ’ αυτόν με τον χαρακτηρισμό «ὁ ἄνθρωπος τῆς ἀνομίας» [ Για την ανθρώπινη φύση του Αντιχρίστου βλέπε και McGinn Bernard, Antichrist: Two thousands years of the human fascination with evil, New York San Francisco, Harper, 1994, σελ. 1-7.]

Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία ο συγγραφεύς τoυ Περί Συντελείας διαφοροποιείται πάνω στο θέμα της φύσης του Αντιχρίστου απ’ την κοινή γραμμή των Πατέρων. Η άποψή του παρουσιάζει ενδιαφέρον.

Αυτός συμφωνεί με τους υπόλοιπους Εκκλησιαστικούς συγγραφείς ότι ο Αντίχριστος θα έλθει ως άνθρωπος, « εν σχήματι σαρκός », και τονίζει ότι ο διάβολος δεν θα προσλάβει την ανθρώπινη φύση, δεν θα ενανθρωπήσει κατά το πρότυπο της υποστατικής ένωσης των δύο φύσεων στο πρόσωπο του Χριστού. « Πώς γάρ ἥν οὐκ ἐποίησεν ἀλλά καί πολεμεῖ καθ’ ἑκάστην ταύτην – τήν ανθρωπίνην σάρκα – φορέσειεν; » [Περί Συντελείας, ΧΧΙΙ, σελ. 284.] ,ερωτά.

Διαφοροποιούμενος, όμως, στη συνέχεια απ’ την άποψη των Πατέρων που θέλει το διάβολο να ενοικεί σε πραγματικό άνθρωπο και να ενεργεί μέσω αυτού, δέχεται κάτι διαφορετικό.

Ισχυρίζεται πως ο διάβολος θα αναλάβει την ανθρώπινη μορφή « εν δοκήσει ». Ο Αντίχριστος θα εμφανίζεται ως άνθρωπος χωρίς να είναι στην ουσία τέτοιος. Η ανθρώπινη μορφή με την οποία θα εμφανίζεται θα είναι μια « φανταστική ουσία » σαρκός. Θα τεχθεί, όπως ακριβώς ένα πνεύμα, αλλά θα εμφανίζεται ως άνθρωπος , ως « σαρξ ». Ο Αντίχριστος  δεν  θα  διανοίξει  μήτρα  γυναικός  ούτε  θα  αναλάβει  πραγματική  σάρκα,ανθρώπινο σώμα. Η γέννησή του δεν θα είναι αληθινή, πραγματική, « ἀπλανής », όπως του Χριστού, αλλά ψευδής, « ἐν δοκήσει και ἐν πλάνη » [Περί Συντελείας, ΧΧΙΙ,σελ. 284.] 

Αυτή η άποψη, εκτός απ’ το ότι στερείται αγιογραφικής βάσης, είναι αντίθετη προς την κοινή Πατερική θέση ότι ο Αντίχριστος θα είναι άνθρωπος.

Η κακότητα του Αντιχρίστου δεν προϋποθέτει σατανική φύση [χετικά με την ανθρώπινη φύση του Αντιχρίστου βλ. και McGinn Bernard, Antichrist: Two thousands years of the human fascination with evil, New York San Francisco, Harper, 1994, σελ. 1-7.] .Θα οφείλεται, όμως, σε σατανική ενέργεια.

Το ζήτημα της σχέσης Σατανά – Αντιχρίστου θα αναλύσουμε στην επόμενη ενότητα.

Ολόκληρη τη Διατριβή θα τη βρείτε εδώ