4 τρόποι με τους οποίους η Μέση Ανατολή μπορεί να γίνει πιο ανθεκτική το 2022 - Αυτό το άρθρο αποτελεί μέρος της Ατζέντας του Νταβός.

 

Αυτό το άρθρο αποτελεί μέρος της Ατζέντας του Νταβός.

18 Ιανουαρίου 2022

Mirek Dusek

Αναπληρωτής επικεφαλής, Κέντρο Γεωπολιτικών και Περιφερειακών Υποθέσεων- Μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής, Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ

Maroun Kairouz

Επικεφαλής Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής, Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ

• Η οικονομική ανάκαμψη από τον COVID-19 είναι η πρώτη προτεραιότητα στη Μέση Ανατολή.

• Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και η διεύρυνση της Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης μπορούν να διαμορφώσουν την αποτελεσματική ανάκαμψη.

• Η προώθηση του γεωπολιτικού διαλόγου είναι ζωτικής σημασίας για την βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα της περιοχής της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής (Middle East North Africa - ΜΕΝΑ).

Η Μέση Ανατολή εξακολουθεί να προσπαθεί να χαράξει τη δική της πορεία στο πλαίσιο των παγκόσμιων γεωπολιτικών μετατοπίσεων, οι οποίες επιδεινώνονται περαιτέρω από τον αποδιοργανωτικό αντίκτυπο της πανδημίας του COVID-19. Πράγματι, το ΔΝΤ προβλέπει ότι η Μέση Ανατολή θα αναπτυχθεί κατά 4,1% το 2022, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι με τα δημοσιονομικά και νομισματικά περιθώρια να στενεύουν στις περισσότερες οικονομίες, η ανάκαμψη παραμένει άνιση. Για παράδειγμα, 10 χώρες στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής (MENA) έχουν εμβολιάσει λιγότερο από το 10% του πληθυσμού τους, γεγονός που είναι πιθανό να οδηγήσει στην επανεμφάνιση του ιού στην περιοχή.

Σε αυτό το πλαίσιο, θα είναι ζωτικής σημασίας η βελτίωση του περιφερειακού συντονισμού και διαλόγου. Ακολουθούν τέσσερις συγκεκριμένοι τρόποι με τους οποίους οι περιφερειακοί φορείς μπορούν να συνεργαστούν για να διαμορφώσουν μια αποτελεσματική ανάκαμψη και να δημιουργήσουν μια πιο περιεκτική, βιώσιμη και ανθεκτική Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική.

1. Συντονισμός μιας ισχυρής και χωρίς αποκλεισμούς ανάκαμψης.

Η πρώτη προτεραιότητα είναι η οικονομική ανάκαμψη από την COVID-19, δεδομένης της προκαλούμενης αύξησης του δημόσιου χρέους ως προς το ΑΕΠ στην περιοχή. Είναι επιτακτική ανάγκη για τις κυβερνήσεις να συντονίσουν τις προσπάθειες ανάκαμψης, εμπλέκοντας προληπτικά τον ιδιωτικό τομέα, ώστε να διασφαλίσουν ότι οι παρεμβάσεις τους θα έχουν το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα.

Σε μια προσπάθεια να διευκολύνει τη διαδικασία αυτή, το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ συγκαλεί σε τακτική βάση την Περιφερειακή Ομάδα Δράσης για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική (Regional Action Group for the Middle East and North Africa). Η ομάδα αυτή αποτελείται από περισσότερους από 60 υπουργούς και διευθύνοντες συμβούλους από την περιοχή, και εργάζεται για να επιτρέψει τον συντονισμό και την ανταλλαγή πολιτικών. 

Τον Απρίλιο του 2020 η ομάδα ενέκρινε τις Αρχές του Καπιταλισμό των Ενδιαφερομένων (Principles for Stakeholder Capitalism) δεσμεύοντας τα μέλη της να αγκαλιάσουν μια χωρίς αποκλεισμούς βιώσιμη ανάκαμψη. Το Φόρουμ έχει επίσης διοργανώσει αρκετούς Διαλόγους Στρατηγικής των Χωρών ( Country Strategy Dialogues), οι οποίοι επιτρέπουν στους αρχηγούς των κρατών ή των κυβερνήσεων να ανταλλάσσουν απευθείας απόψεις με τους ηγέτες των επιχειρήσεων, με σκοπό τη διαμόρφωση των πολιτικών της χώρας τους σχετικά με την ανάκαμψη. Κατά τη διάρκεια του 2021, έχουμε συγκαλέσει τέτοιους διαλόγους για τη Σαουδική Αραβία, την Αίγυπτο και το Ισραήλ και προγραμματίζουμε διαλόγους με επιπλέον χώρες για το επόμενο έτος.

Αυτοί οι διάλογοι υποστηρίζονται από τις υφιστάμενες συνεργασίες σε αρκετές χώρες μέσω των Επιταχυντών του Φόρουμ για τις Δεξιότητες και τη Μείωση του Χάσματος Μεταξύ των Φύλων (Skills and Closing the Gender Gap Accelerators). Οι επιταχυντές αυτοί που λειτουργούν στην Αίγυπτο, την Ιορδανία, το Ομάν, το Μπαχρέιν και τα ΗΑΕ, φέρνουν σε επαφή τα ηγετικά στελέχη των κυβερνήσεων και των σχετικών εταιρειών για να διαμορφώσουν τις εθνικές στρατηγικές για τον εφοδιασμό των πολιτών με τις δεξιότητες που απαιτούνται για να επιτύχουν στις αγορές εργασίας του μέλλοντος και για την άρση των εμποδίων που εμποδίζουν την ισότιμη ένταξη των γυναικών στον εργασιακό χώρο. Σύμφωνα με την Έκθεση του Φόρουμ για το Χάσμα μεταξύ των Φύλων ( Gender Gap Report), αν όλα παραμείνουν ως έχουν, θα χρειαστούν 142 χρόνια για να καλυφθεί το χάσμα μεταξύ των φύλων στην περιοχή. Αναζητούμε πρόσθετες ευκαιρίες εταιρικής σχέσης για την περαιτέρω εδραίωση της προόδου που σημείωσαν οι πρωτοπόρες χώρες της περιοχής.

2. Δουλεύοντας προς μια πράσινη Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική.

Η Μέση Ανατολή ευθύνεται για το 8% περίπου των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, αλλά θερμαίνεται με διπλάσιο ρυθμό από τον υπόλοιπο κόσμο. Για πρώτη φορά, ο μέσος πολίτης αρχίζει να βιώνει τα καταστροφικά επακόλουθα της κλιματικής αλλαγής, όπως για παράδειγμα ξηρασίες στο Ιράν και το Ιράκ, πλημμύρες στον Κόλπο και την σταδιακή ερημοποίηση ολόκληρης της περιοχής. Αυτή η ραγδαία περιβαλλοντική υποβάθμιση αντισταθμίζεται από το γεγονός ότι η περιοχή έχει τη βέλτιστη θέση για να γίνει ηγέτιδα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η αιολική και η ηλιακή, καθώς και στην παραγωγή και εξαγωγή υδρογόνου.

Ακριβώς όπως με του COVID-19, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής δεν σταματούν στα εθνικά σύνορα. Ένα περιφερειακό πλαίσιο για την αντιμετώπιση των αιτιών της θα είναι ζωτικής σημασίας για την αποφυγή σεναρίων «ζητιανιάς από τον γείτονα». Η φιλοξενία της COP27 και της COP28 από την Αίγυπτο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αντίστοιχα, θα βοηθήσει στη διασφάλιση του ότι η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής θα αποτελέσει ακρογωνιαίο λίθο της χάραξης πολιτικής στη Μέση Ανατολή.

Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ προσέφερε την υποστήριξή του και στις δύο χώρες για να διασφαλίσει ότι ο ιδιωτικός τομέας θα συμμετέχει σε αυτή τη σημαντική συγκυρία. Επιπλέον, το Φόρουμ σχεδιάζει να συγκαλέσει για πρώτη φορά μια «Ομάδα Δράσης για την Αειφορία στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική», η οποία θα φέρει σε επαφή ηγέτες από την κυβέρνηση και τις επιχειρήσεις για να συνεργαστούν σε πρωτοποριακές λύσεις για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προκλήσεων της περιοχής.

3. Διεύρυνση της Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης.

Ο τρίτος τομέας συνεργασίας είναι η τεχνολογία - ένας από τους βασικούς τομείς στους οποίους πρέπει να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη. Η περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής (ΜΕΝΑ) έχει γίνει μάρτυρας ενός καταιγισμού δραστηριοτήτων στο θέμα αυτό, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την υιοθέτηση νόμων από τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, το περασμένο φθινόπωρο. 

Δεδομένου του νεαρού και τεχνολογικά καταρτισμένου πληθυσμού της περιοχής MENA, του μόνιμου προβλήματος της ανεργίας των νέων και της επαρκούς ψηφιακής υποδομής της, ο τομέας της τεχνολογίας έχει τη δυνατότητα να αποτελέσει μετασχηματιστικό πυλώνα ανάπτυξης για τη μελλοντική οικονομία της Μέσης Ανατολής.

Σε μια προσπάθεια να στηρίξει αυτή τη δυναμική, το Φόρουμ έχει δημιουργήσει Συνεργαζόμενα Κέντρα για την Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση (Affiliate Centres for the Fourth Industrial Revolution (4IR)) στα ΗΑΕ, το Ισραήλ και τη Σαουδική Αραβία. Τα κέντρα αυτά διευκολύνουν την αξιοποίηση της παγκόσμιας εξειδίκευσης, την πρόσβαση στις γνώσεις των τοπικών και των παγκόσμιων εταιρειών και τον ενδοκυβερνητικό συντονισμό για τη ρύθμιση των αναδυόμενων τεχνολογιών με ανθρωποκεντρικό τρόπο, ενώ ταυτόχρονα παρέχουν ένα περιβάλλον που επιτρέπει την άνθηση της καινοτομίας. 

Για παράδειγμα το Κέντρο της Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης στο Ισραήλ, υποστήριξε τα υπουργεία Μεταφορών και Δικαιοσύνης, στη διαμόρφωση ενός εθνικού ρυθμιστικού πλαισίου για τις δοκιμές και τη λειτουργία αυτόνομων οχημάτων (το οποίο εκκρεμεί τώρα προς έγκριση από το κοινοβούλιο). Ανυπομονούμε να επεκτείνουμε περαιτέρω το δίκτυο των κέντρων C4IR στην περιοχή, μεταξύ άλλων στο Κατάρ, το Μπαχρέιν και την Αίγυπτο.

Επιπλέον, δεδομένου ότι οι μεσαίου μεγέθους χώρες είναι πιο ανταγωνιστικές στην οικονομία όταν ενώνουν τις δυνάμεις τους, σχεδιάζουμε να δρομολογήσουμε ένα έργο σε συνεργασία με τον Οργανισμό Ψηφιακής Συνεργασίας για τη βελτίωση της ελκυστικότητας της περιοχής για άμεσες ξένες επενδύσεις στην ψηφιακή οικονομία.

4. Προώθηση του γεωπολιτικού διαλόγου.

Τέλος, η Μέση Ανατολή δεν θα αξιοποιήσει πλήρως την οικονομική της δυναμική χωρίς ένα σταθερό γεωπολιτικό περιβάλλον. Ως εκ τούτου, η αστάθεια που πλήττει τις μισές χώρες της από το Αφγανιστάν έως τη Συρία, τη Λιβύη και τον Λίβανο, πρέπει να αντιμετωπιστεί για να αποφευχθούν οι δευτερογενείς επιπτώσεις. Οι χώρες που φιλοξενούν πρόσφυγες παρέχουν μια παγκόσμια δημόσια υπηρεσία και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να λάβουν πρόσθετη στήριξη, όχι μόνο οικονομική, αλλά και όσον αφορά την πρόσβαση στις αγορές και την τεχνολογία. 

Οι Συμφωνίες του Αβραάμ, ο διαμεσολαβητικός ρόλος του Κατάρ στο Αφγανιστάν, ο διάλογος μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν, και η προσέγγιση Εμιράτων-Τουρκίας, αποτελούν θετικές εξελίξεις από αυτή την άποψη.

Ως εκ τούτου, το Φόρουμ επιδιώκει να συγκαλέσει ανεπίσημους διαλόγους σε ορισμένες από τις κύριες διαχωριστικές γραμμές της περιοχής ΜΕΝΑ, να υποστηρίξει τις προσπάθειες διαμεσολάβησης και να προωθήσει την ειρήνη και τη συμφιλίωση μέσω οικονομικών κινήτρων. 

Σχεδιάζουμε επίσης να συγκαλέσουμε την κοινότητά των παλαιστινιακών και ισραηλινών επιχειρηματιών μας, οι οποίοι υποστηρίζουν τη λύση των δύο κρατών, και οι οποίοι εργάζονται από κοινού για τη γεφύρωση του ψηφιακού χάσματος μεταξύ των δύο πλευρών, στο πλαίσιο του COVID-19.