Οι Beta Israel : Η επιστροφή μιας χαμένης φυλής

 

Εβραίοι της Αιθιοπίας βγαίνουν από ένα αεροσκάφος Hercules μετά τη διάσωσή τους στο πλαίσιο της επιχείρησης Σολομών

16/12/2021

By STEWART WEISS 

The Jersusalem Post 

Δύο λέξεις συνοψίζουν το συνεχιζόμενο δραματικό έπος της επιστροφής μιας χαμένης φυλής στον εβραϊκό κόσμο: Θαύμα και Αποστολή.

Ας ξεκινήσουμε με το Θαύμα. Η ιστορία του εβραϊσμού της Αιθιοπίας χρονολογείται εδώ και χιλιετίες. Για σχεδόν 2.000 χρόνια, οι Beta Israel είχαν τη δική τους κοινότητα - ακόμη και το δικό τους βασίλειο και στρατό - στην περιοχή των βουνών Σιμιέν της Αιθιοπίας. Η κύρια πόλη τους ήταν η Γκοντάρ και ο βασιλιάς τους λέγεται ότι ήταν απόγονος του κοέν γκαντόλ, του αρχιερέα Σαδώκ. Η χρυσή εποχή τους ήταν από το 850 έως το 1270 μ.Χ., όταν η κοινότητα άκμασε και ζούσε αυτόνομα.

Ενώ οι Beta Ισραήλ ήταν αποκομμένοι από τον υπόλοιπο εβραϊκό κόσμο - μάλιστα, πίστευαν ότι ήταν από τους ελάχιστους Εβραίους που είχαν απομείνει στη γη μετά την καταστροφή του Ναού! - σιγά-σιγά άρχισε να διαδίδεται η είδηση της ύπαρξής τους. Ο Μάρκο Πόλο και ο Βενιαμίν της Τουντέλα έγραψαν για την ύπαρξη ενός ανεξάρτητου εβραϊκού έθνους, ενός «μωσαϊκού βασιλείου που βρίσκεται στην άλλη πλευρά των ποταμών της Αιθιοπίας». Ο Έλντατ Χα-Ντάνι, ένας έμπορος και ταξιδιώτης του 9ου αιώνα, διηγήθηκε εκτενώς την ιστορία των χαμένων φυλών του Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένης της ιστορίας της αρχαίας φυλής του Δαν, η οποία ζούσε στην Κους, τη «γη του χρυσού», που αναφέρεται στο πρώτο βιβλίο της Τορά. Ανέφερε ότι είχαν τα πέντε βιβλία του Μωυσή (Chumash), αλλά όχι το Ταλμούδ που έχουμε σήμερα.

Κατά τη διάρκεια των αιώνων, οι Beta Israel πάλεψαν σε πολυάριθμους πολέμους εναντίον άλλων φυλών σε όλη την Αιθιοπία - κάποιες χριστιανικές, άλλες μουσουλμανικές - και υπέστησαν πολυάριθμες απόπειρες βίαιου προσηλυτισμού. Πολλοί σκοτώθηκαν ή πουλήθηκαν ως σκλάβοι. Ένας εχθρός που προσπάθησε να τους υποτάξει, ήταν ο αυτοκράτορας Zara Yacob (που βασίλεψε από το 1434-1468), ο οποίος μάλιστα πρόσθεσε περήφανα στο όνομά του τον τίτλο «Εξολοθρευτής των Εβραίων». Ωστόσο, παρ' όλες τις προσπάθειες εξόντωσης της κοινότητας και τις φρικτές κακουχίες, οι Beta Israel επιβίωσαν και παρέμειναν προσκολλημένοι στις παραδόσεις τους.

Τον 16ο αιώνα, ο αρχιραββίνος της Αιγύπτου, Δαβίδ μπεν Σολομών ιμπν Άμπι Ζίμρα (επίσης αποκαλούμενος και Radbaz, περ. 1479-1573), διακήρυξε ότι από την άποψη της Halacha, η αιθιοπική κοινότητα ήταν σίγουρα εβραϊκή. Έγραψε: «Το θέμα είναι γνωστό ότι υπάρχουν αέναοι πόλεμοι μεταξύ των βασιλέων του Κους, το οποίο έχει τρία βασίλεια- των Ισμαηλιτών, των Χριστιανών και των Ισραηλιτών από τη φυλή του Δαν. Γνωρίζουν μόνο μερικές από τις βιβλικές εντολές, αλλά δεν είναι εξοικειωμένοι με τον προφορικό νόμο, ούτε ανάβουν το κερί του Σαββάτου. Ο πόλεμος δεν παύει από ανάμεσα τους». Καταλήγει ότι «αν η κοινότητα των Αιθιόπων Εβραίων επιθυμεί να επιστρέψει στον ραββινικό Ιουδαϊσμό, θα γίνει δεκτή και ευπρόσδεκτη στο ποίμνιο, όπως ακριβώς έγιναν και οι Καραΐτες που επέστρεψαν στις διδασκαλίες των ραββανιτών την εποχή του ραβίνου Αβραάμ μπεν Μαϊμονίδη».

Το τοπίο της διαδρομής από την Αιθιοπία προς το Σουδάν από την οποία πέρασαν οι Εβραίοι της Αιθιοπίας στο ταξίδι τους προς το Ισραήλ. 

Στα μέσα του 19ου αιώνα, ο πληθυσμός των Beta Israel υπολογιζόταν σε περίπου 250.000 άτομα (αριθμός που θα μειωνόταν σημαντικά από την πείνα του 1882-1892). Αλλά οι δυτικές ιεραποστολικές οργανώσεις άρχισαν μια εντατική προσπάθεια να τους προσηλυτίσουν στον χριστιανισμό. Η Εταιρεία του Λονδίνου για την Προώθηση του Χριστιανισμού μεταξύ των Εβραίων, άρχισε να δραστηριοποιείται στην Αιθιοπία το 1859. Αυτοί οι προτεστάντες ιεραπόστολοι, οι οποίοι εργάζονταν υπό τη διεύθυνση ενός μεταστραφέντος Εβραίου ονόματι Χένρι Άαρον Στερν, προσηλύτισαν στον χριστιανισμό πολλά μέλη της κοινότητας των Beta Israel, αλλά προκάλεσαν επίσης την έντονη αντίδραση του ευρωπαϊκού εβραϊσμού.

Ως αποτέλεσμα, αρκετοί Ευρωπαίοι ραββίνοι διακήρυξαν ότι αναγνώριζαν την εβραϊκότητα της κοινότητας των Beta Israel και τελικά, το 1868, η οργάνωση Alliance Israélite Universelle αποφάσισε να στείλει στην Αιθιοπία τον Γαλλοεβραίο Ανατολιστή Joseph Halévy για να μελετήσει τις συνθήκες διαβίωσης των Εβραίων εκεί. Κατά την επιστροφή του στην Ευρώπη, ο Halévy συνέταξε μια πολύ ευνοϊκή έκθεση για την κοινότητα των Beta Israel, όπου καλούσε την παγκόσμια εβραϊκή κοινότητα να σώσει τους Εβραίους της Αιθιοπίας, να ιδρύσει εβραϊκά σχολεία στην Αιθιοπία, και πρότεινε ακόμη να μεταφερθούν χιλιάδες μέλη των Beta Israel προς εγκατάσταση στην οθωμανική Συρία (δώδεκα χρόνια πριν από την πραγματική ίδρυση της πρώτης σιωνιστικής οργάνωσης).

Ο μύθος των χαμένων φυλών στην Αιθιοπία ιντρίγκαρε τον Jacques Faitlovitch, μαθητή του Halévy. Το 1904, ο Faitlovitch αποφάσισε να ηγηθεί μιας νέας αποστολής στη βόρεια Αιθιοπία. Έλαβε χρηματοδότηση από τον Εβραίο φιλάνθρωπο Edmond de Rothschild, ταξίδεψε και έζησε ανάμεσα στους Εβραίους της Αιθιοπίας. Επιπλέον, ο Faitlovitch κατάφερε να διακόψει τις προσπάθειες των προτεσταντών ιεραποστόλων να προσηλυτίσουν τους Αιθίοπες Εβραίους, οι οποίοι εκείνη την εποχή προσπαθούσαν να πείσουν τους Αιθίοπες Εβραίους ότι όλοι οι Εβραίοι του κόσμου πιστεύουν στον Ιησού. Μετά την επίσκεψή του στην Αιθιοπία, ο Faitlovitch δημιούργησε μια διεθνή επιτροπή για τους Beta Israel, γνωστοποίησε την ύπαρξή τους και συγκέντρωσε κεφάλαια για να καταστεί δυνατή η ίδρυση σχολείων στα χωριά τους.

Ως αποτέλεσμα των προσπαθειών του, το 1908, οι επικεφαλής ραββίνοι 45 χωρών προέβησαν σε κοινή δήλωση στην οποία δήλωσαν επίσημα ότι οι Εβραίοι της Αιθιοπίας ήταν πράγματι Εβραίοι. Η απόφαση αυτή θα επιβεβαιωνόταν αργότερα από τους κορυφαίους ραβίνους του Ισραήλ, όπως ο ραββίνος Avraham Yitzhak Kook, ο ραββίνος Yitzhak Herzog, ο ραββίνος Ovadia Yosef και ο ραββίνος Shlomo Goren. Η εβραϊκότητα της κοινότητας των Beta Israel υποστηρίχθηκε ανοιχτά από την πλειοψηφία των ευρωπαϊκών εβραϊκών κοινοτήτων στις αρχές του 20ού αιώνα.

ΚΑΙ ΤΩΡΑ, η Αποστολή.

Η εβραϊκή παράδοση υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει μεγαλύτερο μίτσβα από το pidyon sh'vuyim, τη διάσωση των Εβραίων που κινδυνεύουν ή κρατούνται αιχμάλωτοι. Τον τελευταίο μισό αιώνα, οι Εβραίοι της Αιθιοπίας αγωνίστηκαν να συναντήσουν τους αδελφούς και τις αδελφές τους - κυριολεκτικά - στο Ισραήλ. Έχουν καταβληθεί ηρωικές προσπάθειες από την ισραηλινή κυβέρνηση, μέσω μιας σειράς τολμηρών εγχειρημάτων - συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων Μωυσής, Σολομών και Ιησούς του Ναυή - για να φέρουν τους Beta Ισραήλ πίσω στην πατρίδα. Δεν θεωρούν τους εαυτούς τους καθόλου διαφορετικούς - εκτός από το χρώμα του δέρματός τους - από τις κοινότητες των Υεμενιτών, των Ιρακινών, των Μαροκινών ή των Ρώσων που έγιναν δεκτοί στη χώρα μας και ενσωματώθηκαν στην κοινωνία μας. Επέζησαν από καταστροφικούς λιμούς και ατελείωτους πολέμους- πολέμησαν τη φτώχεια, τον εξαναγκαστικό προσηλυτισμό και τις διακρίσεις, αλλά επέμειναν στο όνειρό τους για μια ζωή στους Αγίους Τόπους. 

Τώρα, δόξα τω Θεώ, όλοι εκτός από 10.000 εξ αυτών έχουν επιστρέψει. Οι υπόλοιποι περιμένουν να επανενωθούν με τις οικογένειές τους και να συμμετάσχουν στο ιστορικό μας ταξίδι, στην ιερή περιπέτεια που ονομάζουμε Σιωνισμό. Είναι βαθιά πνευματικοί, ευγενικοί αλλά και δυνατοί, υπομονετικοί αλλά και αποφασισμένοι. Είναι αξιοσημείωτη η ανθεκτικότητά τους και έχουν καθυστερήσει πάρα πολύ. Ήρθε η ώρα να τους φέρουμε στο σπίτι. 

Δείτε και:

Σημεία των καιρών: Η άνοδος της φυλής του Δαν

Το άρθρο σε PDF